Wordt de blote eigenaar de dupe van de meerwaardebelasting?

De op til zijnde meerwaardebelasting blijft de gemoederen bedaren. Zowel voor bedrijfsleiders als actieve beleggers staat veel op het spel. Deze extra belasting hakt in op hun toekomstige spaarpot/levensstandaard/pensioen.

Recent kwam nog een belangrijk facet aan de oppervlakte. Als een portefeuille of de aandelen van een vennootschap gesplitst zijn tussen vruchtgebruiker en blote eigenaar, dan zal de blote eigenaar de meerwaardebelasting verschuldigd zijn.

Op zich is dit wel logisch. De blote eigenaar is de enige, echte eigenaar. Op die eigendom is enkel het genot en de vruchten (intresten, dividenden) afgestaan aan de vruchtgebruiker en dit voor de duur van zijn vruchtgebruik. Een gerealiseerde meerwaarde is geen vrucht, maar een aangroei, die toekomt aan de blote eigenaar. Die gerealiseerde meerwaarde is binnenkort belastbaar[1].

Die logica zal voor blote eigenaars zuur aanvoelen. In veel Vlaamse families is het de vruchtgebruiker (de ouder(s)) die de (beleggings)strategie bepaalt en opvolgt. In de praktijk beslist de vruchtgebruiker welk aandeel/fonds wordt verkocht, al dan niet met meerwaarde. De vruchtgebruiker beslist, maar de blote eigenaar betaalt. Dat kan vonken geven.

De relatie vruchtgebruiker-blote eigenaar in beleggen is trouwens al delicaat. De vruchtgebruiker mag in principe niet beschikken over de totale portefeuille, tenzij dit overeengekomen is in een contractueel kader tussen de partijen.  Maar vaak is dat contractueel kader er niet. Volgens het nieuwe goederenrecht kan de vruchtgebruiker wel beschikken over de portefeuille indien dit in overeenstemming is met de bestemming van het goed. Maar in elk geval blijven grote ingrepen in de portefeuille of het aangaan van risicovolle beleggingen op instigatie van de vruchtgebruiker alleen, onverstandig. Dit kan immers de belangen van de blote eigenaar schenden of aantasten.

De meerwaardebelasting maakt de relatie tussen de betrokken partijen nog delicater. De blote eigenaar – die in een nalatenschap al vaak het gevoel heeft’ geblokkeerd’ te zijn door de vruchtgebruiker – betaalt de fiscale factuur voor beleggingsbeslissingen die de vruchtgebruiker heeft genomen.

Kan dit vermeden worden? Zeker en vast. Vruchtgebruik en blote eigendom kunnen worden omgezet in een deel volle eigendom. Op die manier verkrijgen de partijen elk een deel van de portefeuille in volle eigendom. Maar die omzetting ligt vaak gevoelig bij de vruchtgebruiker, die vooral de portefeuille wil samenhouden en (mee)beheren.

Goede afspraken maken ook in de toekomst goede vrienden.

Stof tot nadenken. Wij denken graag me je mee.

Jo.viaene@successiehuis.be

0460/96.51.20

[1] Uitgezonderd als het bedrag van de meerwaarde op jaarbasis een bepaalde drempel niet overschrijdt