Verkiezingen 2024 en erfbelasting: van Sinterklaas tot pure horror

De verkiezingskoorts neemt hand over hand toe. We zien scherpe debatten, persoonlijke confrontaties, veel onenigheid, maar te weinig inhoudelijke zaken. Successiehuis heeft de diverse verkiezingsprogramma’s uitgeplozen op één vakgebied: erven en schenken. Wat hebben de partijen daarover in petto?

Geen prioriteit

We stellen vast dat erf- en schenkbelasting, nochtans een Vlaamse bevoegdheid,  vreemd genoeg niet prominent in elk programma aanwezig is. Soms beperkt een partij zich tot algemene standpunten zonder verdere toelichting.

Sinterklaas?

Niettegenstaande de goedheilige man pas in december de daken onveilig maakt, zien we dat bepaalde partijen reeds in juni cadeautjes uitdelen.

De NV-A spant de kroon. De NV-A wil  – weliswaar op termijn (zonder specifieke datum) – de volledige afschaffing van de erfbelasting. In eerste instantie pleit de partij voor een volledige vrijstelling voor de langstlevende echtgenoot, de langstlevende wettelijk samenwonende partner én de kinderen. Verder belooft de NV-A tariefverlagingen voor de erfgenamen van kinderloze alleenstaanden.

Open VLD schaft de erfbelasting af tussen echtgenoten/partners, maakt een einde aan de diverse tariefverschillen over de categorieën heen (broers, zussen, neven en nichten betalen dan evenveel als kinderen bijvoorbeeld) en indexeert de schijven op jaarlijkse basis. Bovendien moet de overheid meewerken om de aangifte nalatenschap in te vullen.

Vlaams Belang is korter van stof. Die partij wil een vrijstelling van erfenisrechten (ik vermoed dat men erfbelasting bedoelt) per rechtstreekse erfgenaam tot €250.000 roerend en onroerend vermogen.

Achteruit?

Vooruit gaat voor een rechtvaardige erfbelasting die de ongelijkheid tegengaat. De voorstellen zijn innovatief en strekken zich uit over erfenissen en schenkingen. Iedereen mag tijdens zijn leven €250.000 belastingvrij ontvangen uit erfenissen of schenkingen. Alles daarboven wordt progressief belast, zonder achterpoortjes of gunstvoorwaarden. Tariefverschillen tussen roerende en onroerende goederen verdwijnen en de tarieven zijn voor iedereen gelijk. Een kleine revolutie dus. De partij merkt fijntjes op dat voor onroerende goederen en voor aandelen van familiebedrijven een gespreide betaling mogelijk is om liquiditeitsproblemen te vermijden. U leest het goed: de gunstregelingen voor familiale ondernemingen en vennootschappen worden afgeschaft. Vooruit wil  de erfgenamen van ondernemers die een mooie zaak hebben uitgebouwd dus afstraffen met progressieve tarieven in de erf- of schenkbelasting. Schenkingen die niet geregistreerd werden zijn pas vrij van erfbelasting na 10 jaar (!) en geregistreerde schenkingen genieten niet meer van een vlak tarief van 3%. Ook voor dergelijke schenkingen stelt Vooruit een progressief tarief voor. De voorstellen van Vooruit zijn op het eerste zicht interessant, maar bij nader inzien duidelijk een stap achteruit.

Vooral voor zelfstandigen, ondernemers en goed boerende middenklassers, zal de erfbelasting substantieel verhogen.

Groen wil de erf- en schenkbelasting rechtvaardiger maken door ontwijkingsroutes aan te pakken. Ze wil de bevoordeling van grote vermogens wegwerken. Deze nobele doelstellingen worden niet verder geconcretiseerd.

PVDA kijkt kritisch naar de huidige erfbelasting en hoe deze bijdraagt aan de ongelijkheid. De partij is ervan overtuigd dat de erfbelasting vooral de gewone mensen treft, terwijl de rijken de dans ontspringen. PVDA wil een progressievere schaal voor de erfbelasting, met minder belasting voor de kleine erfenissen en meer belasting voor de grote erfenissen. De partij mikt vooral op de miljonairstaks als een soort voorafname op de erfbelasting  die de rijken toch niet betalen dankzij een uitgekiende successieplanning.

In het midden van het bed

CD&V wil vooral verder moderniseren. Nieuwe samenlevingsvormen moeten weerspiegeld worden in de regelgeving. Stiefkleinkinderen en zorgkleinkinderen moeten dezelfde tarieven krijgen als gewone kleinkinderen.

De vrijstelling op roerende goederen voor de langstlevende partner moet omhoog, en wie blote eigendom erft moet uitstel van betaling kunnen krijgen. Belastingschalen moeten elke vijf jaar geïndexeerd worden. Nalaten aan goede doelen moet een extra belastingkrediet opleveren, en achterpoortjes in de erf- en schenkbelasting – zoals uitkeringen uit een stichting of ontwijking via een beding van aanwas – moeten gesloten worden.

De kaaimantaks moet ook voor de erfbelasting gelden om offshore vennootschappen aan te pakken.

Conclusie:

De voorstellen van de diverse partijen schieten alle kanten uit. Partijen die pleiten voor een afschaffing (NV-A en Open VLD) strooien zand in de ogen, want dat is financieel  onhaalbaar. Aan de andere kant zien we een partij als Vooruit die meer progressiviteit wil voor grotere vermogens, vaak geïnvesteerd in bedrijven wat de groei zou remmen. 

Zitten er dan geen goede voorstellen bij? Zeker wel. Wij zijn absolute voorstander van een grotere belastingvrije som, een automatische indexering van de belastingschalen, een verlaging van de tarieven voor broers, zussen en anderen, een gelijktrekking van stiefkleinkinderen met gewone kleinkinderen en een behoud van het gunsttarief voor de onmisbare motor van de Vlaamse welvaart namelijk de Vlaamse KMO. Dat realiseren over de partijen heen zal al een heuse krachttoer zijn.

Jo Viaene

Jo.viaene@successiehuis.be