Is de gezinswoning eigen of gemeenschappelijk?

De woning is de hoeksteen van het gezinsvermogen. Een goede planning voor de woning is bijgevolg cruciaal. Maar wie is eigenlijk de eigenaar van de woning? En hoe kan je jouw echtgeno(o)t(e) optimaal beschermen?

Woning van voor het huwelijk?

Het is perfect mogelijk dat één van de partners al eigenaar was van de woning van voor het huwelijk, door aankoop, erfenis of testament. Dan behoort de woning evident tot zijn of haar eigen vermogen. Het huwelijk verandert daar niets aan. De woning blijft in eigendom bij  de echtgeno(o)t(e) die voorhuwelijks de woning heeft gekocht, gebouwd of geërfd. Tijdens het huwelijk is het wel zo dat de enige eigenaar niet alleen kan beslissen over bijvoorbeeld een verkoop. De gezinswoning geniet immers van een specifieke bescherming. Beide echtgenoten moeten steeds samen beslissen over het bestuur van de gezinswoning, zelfs al is maar één van de echtgenoten eigenaar ervan.

Woning samen verworven tijdens het huwelijk?

De woning, verworven of gebouwd door koppels  tijdens het huwelijk, behoort tot hun huwgemeenschap (echtgenoten gehuwd onder het wettelijk stelsel) of zit in een onverdeeldheid (echtgenoten gehuwd onder het stelsel van scheiding van goederen). Is er geen specifieke opsplitsing gemaakt in de akte bij een scheiding van goederen, dan wordt verondersteld dat beide echtgenoten elk voor de helft eigenaar zijn. Als de inbreng van de ene partner groter is dan de andere, kan afgeweken worden van de 50/50 verdeling.

Jouw eigen (deel van de) woning gemeenschappelijk maken?

Het staat iedereen uiteraard vrij om specifieke acties te nemen in verband met de woning:

• Stel dat je zelf de enige eigenaar van de woning bent. Wel, dan kan je perfect de woning inbrengen vanuit jouw eigen vermogen in de huwgemeenschap. Een inbreng vereist een notariële akte, maar is vrijgesteld van registratierechten (er is alleen een algemeen vast recht van €50). In dit scenario kan je overigens in een ontbindende voorwaarde voorzien voor het geval jouw niet-inbrengende partner eerst zou komen te overlijden. In dat geval wordt de inbreng ontbonden en komt de woning integraal naar jou terug zonder erfbelasting.
• Ook echtgenoten die samen hebben gekocht en gehuwd zijn onder een stelsel van scheiding van goederen kunnen een gemeenschappelijk vermogen creëren, een zogenaamd toegevoegd intern gemeenschappelijk vermogen (TIGV), waarin ze elk hun deel van de gezinswoning inbrengen. Op die manier blijft alle vermogen netjes gescheiden, behalve dan de gezinswoning, die gemeenschappelijk wordt.

Een gezinswoning in de (beperkte) huwgemeenschap biedt het grote voordeel dat via een verblijvingsbeding of een keuzebeding de gezinswoning zonder voorbehoud voor de volle eigendom kan toekomen aan de langstlevende van beide partners. Zeker als de kinderen nog jong zijn is dat essentieel. Voorziet men dit niet, dan zal de langstlevende niet de volle eigendom, maar enkel het vruchtgebruik erven van het deel van de overleden partner. In dat geval kan de langstlevende in de woning blijven wonen of ze verhuren, maar niet verkopen (althans niet zonder het akkoord van de kinderen).

Door een huwelijkscontract op maat te maken – zowel voor koppels onder het wettelijk stelsel als voor gehuwden met scheiding van goederen met een TIGV – kan de langstlevende niet enkel bewonen en verhuren, maar ook verkopen en dit zonder inmenging van de kinderen.

Fiscaal is het natuurlijk mooi meegenomen dat de gezinswoning voor de volle 100% vrij van erfbelasting kan overgaan, vermits de langstlevende echtgeno(o)t(e) geen erfbelasting betaalt op de gezinswoning die hij/zij erft.

Wil je samen met ons kijken wat voor uw concrete situatie de meest geschikte oplossing is, neem dan contact met ons op. We helpen je graag op weg.

Jan Vanoverbeke

Jan.vanoverbeke@successiehuis.be