Dubbele erfbelasting? Nee bedankt!

Piet en Miet zijn gehuwd onder het wettelijk stelsel. Piet overlijdt en laat twee kinderen en een vrouw na. De echtgenoten hebben  €300.000 op een rekening, een bedrag dat tijdens het huwelijk  werd bijeen gespaard. Gemeenschappelijk vermogen dus.

Wat wordt er belast?

Wel, dat is vrij eenvoudig. Piet had eigenlijk de helft van het gemeenschappelijk vermogen, in dit geval €150.000. Dit bedrag valt in zijn nalatenschap. Miet erft hierop het vruchtgebruik en de twee kinderen erven samen de zogenaamde blote eigendom. De fiscale waardes van vruchtgebruik en blote eigendom zijn afhankelijk van de leeftijd van Miet. Als we weten dat Miet 78 jaar is, dan is de belastbare waarde van haar vruchtgebruik gelijk aan 16% van 150.000 ofwel €24.000. De twee kinderen erven dan elk €63.000, de waarde van hun deel blote eigendom. Ieder betaalt erfbelasting op zijn of haar stuk.

Verdeling of niet?

Na het overlijden opteren de meeste families ervoor om de centen gewoon op de rekening van moeder te laten staan. Moeder kan dan zonder problemen verder leven en hoeft niet bij de kinderen aan te kloppen. De bank vindt dit ok en maakt verder geen problemen.

Maar wat met de fiscus bij het overlijden van moeder?

Wel, dan komt de kat op de koord. De bank levert een attest af aan de fiscus waarop wordt vermeld dat moeder een rekening had met een tegoed van €300.000. Gevolg: de twee kinderen betalen erfbelasting op de totale som, logisch want bij de bank staat dit ingeschreven als eigen vermogen van moeder.

Nochtans is dit niet correct[1]. De helft van die centen komt immers voort uit het vermogen van de vooroverleden vader en hierop werd reeds erfbelasting betaald. Door deze gelden niet te scheiden naar aanleiding van het overlijden van vader, wordt op die helft eigenlijk dubbel betaald. Dat kan niet de bedoeling zijn.

De oplossing

Na het eerste overlijden open je best twee rekeningen. Eén rekening op naam van moeder, waarop haar deel, met name €150.000, wordt gestort. Daarnaast opent de familie een gezamenlijke rekening  waarop de andere €150.000 wordt gezet, met aanduiding van moeder als vruchtgebruiker en met aanduiding van de kinderen als blote eigenaars. Gevolg: bij het overlijden van moeder zullen de kinderen erfbelasting betalen op €150.000 en niet op €300.000. Door het overlijden van moeder dooft haar vruchtgebruik uit op de tweede rekening en beschikken de kinderen in volle eigendom over de  tegoeden op deze rekening  (eveneens €150.000). Hierop betalen ze geen erfbelasting meer.

Als het over grotere bedragen gaat, scheelt dit al snel een slok op een borrel.

[1] Weet dat het hof van beroep te Gent recent een uitspraak heeft gedaan die deze problematiek behandelt en die stelt dat één en ander opgelost zou kunnen worden door in de aangifte nalatenschap melding te maken van een schuld van de langstlevende ten aanzien van de kinderen. Het is afwachten of de fiscus zich hierbij neerlegt..