Blote eigendom – vruchtgebruik: een moeilijke evenwichtsoefening?

Overlijdt je man of vrouw, en zijn er kinderen, dan zullen de kinderen de blote eigendom erven en zal jij als langstlevende partner het vruchtgebruik erven.

Dat klinkt op zich misschien wat raar, maar het komt er in essentie eenvoudigweg op neer dat de eigendom eigenlijk al wordt klaar gezet om over te gaan naar de kinderen terwijl jij er levenslang wel nog de vruchten kan van genieten.

Gaat het bijvoorbeeld om een appartement dat verhuurd wordt, dan krijg jij als vruchtgebruiker levenslang de huurinkomsten.

Op zich kan je daar niet veel op tegen hebben, want het is vaak wel datgene wat de erfgenamen voor ogen hebben. Jij geniet nog levenslang van de inkomsten en bij jouw overlijden moeten de kinderen hier geen erfbelasting meer op betalen.

Maar let op, soms kan deze situatie toch tot problemen aanleiding geven.

Het grootste nadeel, zo zien wij in de praktijk, ligt vaak in het feit dat de blote eigenaars en de vruchtgebruiker altijd samen hun akkoord moeten geven om goederen te verkopen of te kopen.

Stel dat het in het voorbeeld van het appartement dat wordt verhuurd om een verouderd appartement gaat en dat jij misschien wil verkopen maar één van de kinderen niet, dan zitten jullie eigenlijk geblokkeerd. De kosten van het appartement blijven komen en misschien moeten er ook zware renovatie investeringen worden gedaan terwijl er eigenlijk niemand op dezelfde golflengte zit. Een vervelende kwestie dus, zeker mocht blijken dat de blote eigenaars de kinderen zijn uit een vorig huwelijk van je partner. Met je eigen kinderen overeen komen als het over geld gaat, dat is soms al een opgave. Gaat het over stiefkinderen, dan kan dit de zaken nog verder bemoeilijken.

En zelfs wanneer alle partijen de neuzen in dezelfde richting hebben staan, dan nog kan de situatie vervelend zijn. Stel bijvoorbeeld dat jij een effectenrekening had waarop je geregeld aandelen kocht of verkocht. Je had een effectenrekening bij een online broker en je volgde de beurs op. Welnu, eens je bent “gedegradeerd” tot vruchtgebruiker op die rekening zal alles een stuk moeizamer verlopen.

Je mag als vruchtgebruiker kopen en verkopen, maar alles wat de vruchtgebruiker doet moet kaderen in een goed beheer van de portefeuille. Effecten die in de plaats komen van  verkochte stukken, moeten binnen de portefeuille blijven, zodat het geheel behouden blijft. Ergens is er ook een tegenstrijdig belang: de langstlevende wil als  vruchtgebruiker zoveel mogelijk intresten en dividenden, terwijl de kinderen als blote eigenaars liever de portefeuille fiscaalvriendelijk zien aangroeien (meerwaarde). Wat als het beheer door de vruchtgebruiker leidt tot een daling van de portefeuille? Als je geen risico wil lopen als vruchtgebruiker vraag je best bij elke transactie de toestemming van de kinderen. Niet evident.

Maar je hoeft zelfs geen fervent beursspeler te zijn om de nadelen te ondervinden van je hoedanigheid van vruchtgebruiker. Stel dat je samen met overleden partner een termijnrekening had staan. Jij krijgt daar bij het overlijden van je partner het vruchtgebruik over en dus komen de intresten aan jou toe. Tot daar alles goed en wel. Maar wat gaat er gebeuren bij het aflopen van de termijnrekening? Dan wil je misschien opnieuw intekenen op een nieuwe termijnrekening. Maar ook daarvoor heb je dan de instemming van de kinderen voor nodig.

 

Wil je samen met ons bekijken hoe je best je bankzaken regelt nadat je partner is komen te overlijden?  Maak dan hier je afspraak. We denken graag met je mee. 

Jan Vanoverbeke

Jan.vanoverbeke@successiehuis.be