Aandelen schenken zonder kosten?

Begin mei. ’t Is weekend en zaterdagmiddag. De eerste lentezon valt binnen in de vernieuwde tuinkamer.  Je bent net 60 geworden en de enige eigenaar van een mooie Vlaamse KMO. Nippend aan een glaasje rood mijmer je over de toekomst. Hoe mooi zou het niet zijn als jouw eigen bloed de zaak verderzet. Is het niet het ideale moment om aan de zoon – die al een tijdje meedraait –  een deel van de aandelen te schenken?

Vrijheid – blijheid

Niemand is verplicht bij leven zijn aandelen weg te schenken. Schenken is vrijwillig, met als doel de begiftigde te lanceren en een vliegende start te bezorgen. Je kan alle aandelen of slechts een bepaald deel van de aandelen schenken en de schenking omkaderen met specifieke voorwaarden. Als schenker/oprichter kan je het vruchtgebruik voorbehouden waardoor je blijft stemmen op de algemene vergadering en het recht behoudt op toekomstige dividenden.  Een schenkingsakte kan op maat worden opgesteld om jou als schenker de nodige gemoedsrust te geven.

Schenken = geen erfbelasting meer

Door de schenking vermindert jouw vermogen. Hierdoor daalt de waarde van je nalatenschap. Je erfgenamen betalen geen erfbelasting meer op de waarde van de aandelen die zijn weggeschonken. Dat is alleszins een mooie optimalisatie.

Familiale vennootschap of toch niet?

Het loont de moeite om vooraf na te gaan of jouw vennootschap kwalificeert als een zogenaamde familiale vennootschap. Is dit het geval, dan kan je de aandelen schenken met vrijstelling van schenkbelasting (0% dus!).

Voorwaarden

Niet alle vennootschappen genieten van de vrijstelling inzake schenkbelasting. Er zijn diverse voorwaarden om deze voordelige Vlaamse regeling te bekomen:

– participatievoorwaarde: de stemrechten moeten vooral in de familie zitten;

– economische activiteitsvoorwaarde: het moet gaan om een vennootschap waarin een vrij beroep of een nijverheids-, handels-, ambachts-  of landbouwactiviteit wordt uitgeoefend;

– permanentievoorwaarde: na de schenking moet de vennootschap nog minstens 3 jaar voldoen aan de economische activiteitsvoorwaarde.

Deze voorwaarden moeten cumulatief vervuld zijn. In principe zijn patrimonium- en managementvennootschappen uitgesloten van deze regeling.

Reële economische activiteit?

Voorgaande regels lijkten redelijk eenvoudig. Om te controleren of de vennootschap een reële economische activiteit heeft, gaat men na of er personeel in de vennootschap is tewerkgesteld én hoeveel vastgoed in de vennootschap aanwezig is. Is er geen of zeer weinig personeel én tegelijkertijd veel vastgoed, dan heeft de fiscus een weerlegbaar vermoeden dat dit een patrimoniumvennootschap is, met andere woorden een vennootschap zonder reële economische activiteit, waardoor de vrijstelling niet van toepassing is.

Weerlegbaar?

Heb je geen of zeer weinig personeel en teveel vastgoed, dan kan je in bepaalde gevallen, althans volgens de fiscus, de vrijstelling  van schenkbelasting toch krijgen als je kan bewijzen dat al het vastgoed wordt gebruikt voor de economische activiteit (bijvoorbeeld fabrieksgebouwen, kantoren of loodsen) of dat al het vastgoed wordt verhuurd aan een zuster- of dochtervennootschap. Wordt één van de onroerende goederen privé aangewend of verhuurd aan een derde partij (een gezin of een ander bedrijf waar geen link mee bestaat), dan kan je de vrijstelling niet genieten.

En toen kwam de rechter

De strenge interpretatie van de fiscus in verband met privé vastgoed is ondertussen door de rechtbanken onderuitgehaald. Elke situatie moet op zichzelf worden bekeken. Als blijkt dat de vennootschap wel degelijk een economische handelsactiviteit uitoefent, geen of weinig personeel heeft en tegelijkertijd veel vastgoed bezit, dan zal de aanwezigheid van een privé vastgoed (bijvoorbeeld een woning of een appartement) in diezelfde vennootschap niet automatisch de toepassing van de vrijstelling belemmeren.

Doe de test

In de praktijk is het als aandeelhouder/bedrijfsleider niet evident om te weten of jouw aandelen in aanmerking komen voor de vrijstelling inzake schenkbelasting. Het is geraadzaam dit door een specialist te laten controleren. Weet dat je bovendien steeds een ‘testattest’ bij de fiscus kan aanvragen om op voorhand de mening van de Vlaamse Belastingdienst te kennen in voorliggend geval.

 

Conclusie:

Het schenken van de aandelen van je vennootschap is een belangrijke stap in de optimalisatie van jouw successieplanning. Familiale vennootschappen, die aan een aantal voorwaarden voldoen, genieten van een vrijstelling van schenkbelasting. Bekijk op voorhand of jouw vennootschap hiervoor in aanmerking komt.

 

Jo Viaene

Jo.viaene@successiehuis.be